Finike Emin Akın İlkokulu’nda düzenlenen çömlek atölyesi çalışmasının ardından, seckinhabertv.com Editörü Cengiz Çetik, gezici çömlek ustası ve seramik sanatçısı Barış Özarıkçı ile toprak, sanat ve yolculuk üzerine keyifli bir söyleşi gerçekleştirdi.
- Çömlekçilikle tanışmanız nasıl oldu? İlk çamuru ne zaman yoğurdunuz?
Çömlekle tanışmam 1999 senesinde Anadolu ünv. Güzel sanatlar fakültesi seramik bölümüne başladığım yıl okulun çömlek atölyesinde oldu. Çamurla tanışmamda bu lisans eğitim surecimde oldu.
2. Gezici çömlek fikri nasıl ortaya çıktı? Bu yolculuğun arkasındaki motivasyon neydi?
Yeni nesillere ulaşmak için onların okullarına gitmem gerektiğini ve eğitimim sistemimize plastik sanatlar dalında yardımda bulunabileceğimi düşündüm. Motivasyon olarak çocuk sevgisi ve geleneksel sanatları yeni kuşaklara aktarma cabası.
Sanat ve zanaat kısmı
3. Çömlek sizin için daha çok bir sanat mı, yoksa geleneksel bir zanaat mı?
Çömlek esasen bir zanaat dalıdır. Seramik; endüstriyel, sanatsal, teknoloji vb. dallara ayrılabilen en eski sanat dallarından biridir. İçerisinde binlerce yıllık süregelen teknikleri barındırır ve bunların başında çömlekçilik gelir. Çömlekçilik sadece eski bir seramik sanatı şekillendirme tekniğidir. Çıkış nedeni işlevsellik yani endüstriyel bir bakış açısı ile kap kacak üretmek iken günümüz teknolojisinde ise tamamen sanatsal ve estetik değerlerle uygulanmaktadır. Sanatçı olduğum için zanaat kısmı pek ilgimi çekmiyor.
4. Bir çömlek yaparken en çok hangi aşamada kendinizi “evde” hissediyorsunuz?
'Evde' kelimesinden kişilerinin yasadıkları alanlarını kendi cennetleri olarak nitelendirdiğini varsayarsak her aşamasından ev huzuru aldığımı söyleyebilirim. Seramik başından en son yapım aşamasına kadar ayni sabra sahip olma halidir. Aksi takdirde zincirleme sorunlar oluşur.
5. Kullandığınız çamurun türünü neye göre seçiyorsunuz?
Çocuklarla çalıştığım için yumuşak ve kuvars oranı yüksek, kuru mukavemeti sağlam killeri tercih ediyorum. Kütahya bölgesi.
Yolculuk ve insanlar
6. Gezici olmanın size kattığı en önemli şey nedir?
Okuyan mı bilir gezen mi derler. Bence gezen. Okuyan aktarıcının rüyasında mekânı tasavvur ederken gezen ise kendi hisleriyle ve tecrübeleriyle mekânı okur. Her mekânda başka bir kültür var ise o zaman sorunun yanıtı 'gezen' olacaktır. Gezerek çocuklara çömlek sanatını öğretmek hem bana gereksiz teknoloji verileri yerine yeni mekânların ve farklı doğaları görme tecrübesi sunuyor. Böylece günün sonunda huzurlu bir zihinle gün bitiyor. Hem de kültürel anlamda daha farklı çocukların hayatına değmek isimi maddeleştiriyor.
7. Yol boyunca karşılaştığınız insanların tepkileri nasıl oluyor?
Herkes bir yerlerde görmüş, duymuş ama tecrübe etmemiş gibi. Maalesef plastik sanatlar eğitimimiz eskiden de şimdide oldukça geri. Mobil bir çömlekçi tezgâhı görünce bu eksiklik insanların gözlerinden okunuyor. Aslında yetişkinler çocuklar kadar deneyimlemek istiyor ama an itibari ile dillendiremiyor çoğu zaman atölyeniz var mı? Sorusuyla yetiniyorlar.
8. Hiç unutamadığınız bir anınız var mı? Bir çocuğun ilk kez çamura dokunuşu gibi mesela…
Bazı çocukların bazı tepkileri unutulmuyor. Yâda yaparken o akışa girdiklerinde gözlerindeki mutluluğu hissetmek. Özel olarak ise bir an yok ancak çok fazla gülen çocuk fotoğrafı var belleğimde. Bence zaten her an güzel ve hatırlanası olmalıdır.
Zorluklar
9. Gezici bir çömlek ustası olmanın en zor tarafı nedir?
Çok fazla farklı konumda olduğum için bazen kendimi şoför gibi hissediyorum. Araba kullanmayı sevmek çocukları sevmek kadar önemli bu iste açıkçası. Ekvator 40 bin km’dir. Ben bir yılda arabamla daha fazla km. yol yapıyorum. Yani dünyayı turluyorum çocuklara ulaşma adına.
Gelecek ve vizyon
10. Bu işin geleceğini nasıl görüyorsunuz? Gençler çömlekçiliğe ilgi duyuyor mu?
Bu isin geleceği yok maalesef. Dokumalar, ağaç işleri, bakırcılık, demircilik, ahşap oymacılığı, çömlekçilik, yorgancılık, semercilik, telkâri, ebru, hat, tezhip vb... artık bu zanaatların hiç biri kalmadı. Sokakta ayakkabınızı bile tamir ettiremeyecek bir kundura dükkânı bulamadığımız günlerden geçiyoruz. Mekanik yerini dijital dünyaya bıraktı. Bu zanaat dalları gibi pek çok sanat dalında ya da meslek dalında yakın tarihte tarihe karışacağı bir aşikâr. Hayatin bir 'yol' olduğunu unutmamak, bilinçli bir bireyin yani 'Yolcu’nun ise o yolda yürürken öğrendiklerini, arkadan gelenlere öğretmek gibi bir düsturu olmalıdır. Kuvva bire kadar kırılmadıkça umut tükenmez.
11. Gezici çömlek projenizi ileride büyütmeyi düşünüyor musunuz? Sergi, atölye, belgesel gibi planlar var mı?
Atölye açılması, sergiler vb. Konularda destekliyorum yeni gelen seramikçi arkadaşlarımızı. Seramik atölyemizde çalışmalarımız devam ediyor.
12. Gezici çömlek fikrinin tek cümlelik özeti ne olurdu?
Toprak hayattır.