Zaman zaman sosyal medyada eski Finike fotoğrafları paylaşılır. Bu paylaşımların çoğu Finike’nin özel arşivcisi Berati Arıcan tarafından yapılmaktadır. Son zamanlarda yerel medya mensubu Mahir Çeviren’in de eski Finike fotoğrafları paylaştığını görmekteyiz. Bu fotoğraflarda geçen yüzyılın 60’larından itibaren görüntüler mevcut. Bunlarda şehrin gelişmesi bütün çarpıklığıyla gözler önüne serilmektedir. Mahir Çeviren’in en son paylaşımında Yenimahalle ve Kum Mahallesinin ne zaman çekildiği belirtilmemiş bir görüntüsü var. Bu görüntüde hiç bir alt ve üst yapının olmadığı alanlarda gelişigüzel dikilmiş apartmanları görmekteyiz. Şimdiki futbol sahasının toprak hali ve az ileride Emin Akın İlkokulu olduğunu tahmin ettiğim bir bina var.Geri kalan kısmı tarla. Kum Mahallesinin görünen kısmında ise inşaat halinde bir kaç blok var, o kadar. Niteliğin değil de niceleğin ana ilke olduğu apartman hastalığı ta o zamanlar başlamış.   Seçilmiş veya atanmış fark etmez, Finike’yi yönetenlerin şehir planlaması konusunda asgari bilgi ve becerisi olsaydı bugün başka bir Finike’yi konuşuyor olurduk. Üstelik bunları kendilerinin icat etmesine de gerek yoktu. Zamanında planlama yapıp, mevzuatı uygulamaları yeterliydi. Ancak aradan geçen bunca zamana rağmen yanlıştan dönme gibi bir yaklaşım maalesef yok. Her gelen eski yanlışların üstüne yeni yanlışlar ekleyerek devam ediyor. Estetik ve yaşanılabilir bir çevreden ziyade rant ağırlıklı bir politika mevcut. Politikasızlık dersek daha isabetli olacaktır. Konu şehir planlamasından açılmışken, bunun temel ilkeleri ve şartları nelerdir bir göz atalım. En temel ilke şüphesiz, sağlıklı, yaşanabilir ve sürdürülebilir bir şehir oluşturmaktır. Bunun için de uyulması gereken hem yasal ve yönetimsel şartlar olduğu gibi, bir de modern şehircilik anlayışı olması gerekir. Modern şehircilik anlayışı bir çok ilkenin ciddiyetle ele alındığı bir planlamayı gerektirir. Bu ilkeler:   Hazırlanan tüm planların temel amacı, toplumun genel yararına (kamu yararı)  hizmet etmek olmalıdır. Belli kişi veya zümrelerin çıkarlarını gözetmekten kaçınılmalıdır; Çevresel, ekonomik ve sosyal sürdürülebilirliğin sağlanması esastır. Doğal kaynakların korunması, çevreye zarar verilmemesi, enerji verimliliği ve yeşil alanların artırılması önemlidir. Plan kararları herkese eşit ve adaletli bir biçimde uygulanmalıdır. Planların, belirli kişi ve zümreleri koruyucu nitelikte olmaması gerekir. Onaylanmış imar planları herkes için uyulması zorunlu belgelerdir. Planlar, hukuki, idari, ekonomik ve teknik açılardan uygulanabilir nitelikte olmalıdır. Planlama süreçleri şeffaf olmalı, onaylanıp kesinleşmiş planlar halkın görebileceği yerlerde ilan edilerek (web sitesi, sosyal medya, yerel gazeteler, panolar, v.s.) halkın bilgilendirilmesi sağlanmalıdır. Tüm planlar birbirleriyle uyumlu olmalıdır. Alt kademedeki planlar master plandaki hedeflere uygun olalıdır. Bu temel ilkelerden hareketle modern şehircilikten doğan bir takım ek şartlar da mevcuttur. Bunlar: Planlama süreçlerine halkın, sivil toplum kuruluşlarının ve ilgili tüm paydaşların katılımının teşvik edilmesi, toplumun ihtiyaç ve beklentileri doğrultusunda kararlar alınması. Konut, ticaret, rekreasyon ve yeşil alan gibi farklı işlevlerin bir arada bulunduğu, canlı ve dinamik kentsel yaşam alanları oluşturulması. Yaya ve bisikletlilerin tüm sosyal alanlara kolayca ulaşımının sağlanması ve toplu taşıma söz konusuysa bunun, kolay erişilebilir ve sosyal alanlarla uyumlu olması gerekir. Bu aynı zamanda trafik yoğunluğunun azalması, dolayısıyle daha az çevre kirliliği anlamına da gelecektir. İnsan sağlığını ve güvenliğini tehdit etmeyecek yerleşimlerin düzenlenmesi, afet risklerine karşı dayanıklı, güçlü altyapı sistemlerinin kurulması ve risk yönetimi olmalıdır. Planlarda, tarihi ve kültürel mirasın korunması, kentsel silüetin ve estetik değerlerin gözetilmesi ve kentin özgün kimliğini yansıtması gerekir. Son olarak da, şehir yönetimini ve ulaşım, enerji, su, kanalizasyon gibi hizmetlerini optimize etmek için teknolojik akıllı sistemlerden yararlanılmalıdır. Kısacası yaşanılabilir bir şehrin iyi bir şehir planı olmalıdır ve bu plan kamu kamu yararına,  sürdürülebilir, adil ve katılım esaslı olmalıdır. Günümüzde olduğu gibi rant esaslı değil. Ahmet Suat Arı Not: Kentsel dönüşüm, hataların bir nebze olsun düzeltilmesi için fırsatlar yaratmaktadır, ancak burada da kentsel dönüşümden ziyade rantsal dönüşüm söz konusudur. Bir başka yazımda bu konuyu irdelemeye çalışacağım.